Τι είναι τα επιτραπέζια παιχνίδια;
Τα επιτραπέζια παιχνίδια ήταν μία ασχολία των ανθρώπων από τα αρχαία ακόμα χρόνια. Συνήθως τα πιο πολύπλοκα επιτραπέζια ήταν ακριβά και ανήκαν κυρίως στην αριστοκρατία της εποχής αλλά και ο απλός κόσμος είχε τρόπους για να παίξει με πιο φθηνά μέσα. Αρχαιολόγοι βρίσκουν συνέχεια σε ανασκαφές 3πλευρα, 4πλευρα και 6πλευρα πέτρινα ζάρια, βόλους, κρόταλα για πιόνια και πέτρινα ταμπλό τα οποία μπορεί να είναι από το μεσαίωνα μέχρι και το 5000 π.Χ.
Βέβαια όταν μιλάμε για επιτραπέζια παιχνίδια στο σήμερα εννοούμε κυρίως τα σύγχρονα επιτραπέζια που εξελίχθηκαν και τυποποιήθηκαν κυρίως από το 2ο μισό του 20ου αιώνα μέχρι και σήμερα. Αυτά τα επιτραπέζια είναι τα γνωστά, όπως η Monopoly, το Cluedo και το Risk. Βέβαια υπάρχουν ακόμα πολύ διάσημα επιτραπέζια από το μεσαίωνα και παλαιότερα, όπως το σκάκι και το τάβλι.
Τι εννοούμε όμως στην καθομιλουμένη σήμερα όταν λέμε «Θέλετε να παίξουμε ένα επιτραπέζιο;» Εννοούμε ένα παιχνίδι το οποίο αποτελείται από μία συσκευασία η οποία περιέχει τους κανόνες σε έντυπη μορφή, το ταμπλό, τα πιόνια και ότι άλλο χρειάζεται για να παιχτεί το παιχνίδι.
Οι 2 βασικές σχολές
Γενικά ο κόσμος χωρίζει τα επιτραπέζια σε δύο «σχολές». Στην Ευρωπαϊκή και στην Αμερικανική. Είναι δυο πολύ αόριστες κατηγορίες και δεν μπορεί κάποιος εύκολα να βάλει ένα επιτραπέζιο στην μία ή στην άλλη αλλά μπορεί να ξεχωρίσει τις δύο αυτές φιλοσοφίες σε γενικές γραμμές.
Η Ευρωπαϊκή φιλοσοφία εστιάζει περισσότερο στους κανόνες του παιχνιδιού και δεν ασχολείται τόσο με το θεματικό περιεχόμενο. Η Αμερικανική αντίθετα, βασίζει το επιτραπέζιο κυρίως στο κόνσεπτ με το οποίο ασχολείται και οι κανόνες λειτουργούν ως υποστηρικτικοί.
Επίσης στα αμερικανικά επιτραπέζια παρατηρείται ότι είναι πολύ ανταγωνιστικά με κανόνες που οι παίκτες επηρεάζουν άμεσα ο ένας τον άλλον και συνήθως με επιθετικό τρόπο. Στα ευρωπαϊκά συνήθως οι παίκτες ασχολούνται με το πως θα χτίσουν την δική τους οικονομία και μετέπειτα με το πως θα καθυστερήσουν τον αντίπαλο από το να κάνει το ίδιο.
Τα ευρωπαϊκά παιχνίδια συνήθως έχουν ένα σύστημα πόντων που πρέπει να συσσωρεύσει ένας παίχτης μέχρι το τέλος του παιχνιδιού, ενώ τα αμερικανικά έχουν ως σκοπό την απόκλιση του αντιπάλου, δηλαδή δεν συγχωρούν και τόσο τα λάθη ενώ τα ευρωπαϊκά θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι πιο φιλικά προς τον παίκτη.
Επίσης σε ένα αμερικανικό παιχνίδι ένας παίκτης που προηγείται (που κάνει δηλαδή σωστές επιλογές) δυναμώνει πολύ γρήγορα ενώ ο παίκτης που κάνει κακές επιλογές (ειδικά στην αρχή του παιχνιδιού) μένει εύκολα πίσω. Αυτό κάνει το παιχνίδι να «γέρνει» πολύ γρήγορα στην μεριά του παίχτη που έκανε τις καλύτερες επιλογές και που συνήθως είναι αυτός που ξέρει το παιχνίδι καλύτερα, ενώ ο πιο ανέμπειρος παίχτης τιμωρείται. Αυτό δεν είναι τόσο αισθητό στα ευρωπαϊκού τύπου παιχνίδια, που ανατρέπονται πιο εύκολα.
Κάποιες κατηγορίες επιτραπεζίων
Η κλίμακα με την οποία μπορεί κάποιος να κατηγοριοποιήσει τα επιτραπέζια είναι καθαρά υποκειμενική. Θα μπορούσε να τα χωρίσει σε 2 γενικές φιλοσοφίες όπως κάναμε προηγουμένως ή σε 84 ξεχωριστές κατηγορίες όπως έχει κάνει η πιο διάσημη ιστοσελίδα στο διαδίκτυο, το boardgamegeek.com.
Εμείς εδώ θα πορευθούμε στη μέση οδό και θα τα χωρίσουμε σε μερικές γενικές αλλά αρκετά ευδιάκριτες κατηγορίες. Να σημειώσουμε ότι ένα επιτραπέζιο μπορεί να ανήκει σε περισσότερες από μία κατηγορίες, τόσο γιατί συνδυάζει τους κανόνες από αυτές ή γιατί ο τρόπος παιξίματος αλλάζει σε διαφορετικές φάσεις του.
- Στρατηγικής: Αυτή είναι η μεγαλύτερη κατηγορία επιτραπεζίων με πολλές υποκατηγορίες. Ο παράγοντας τύχη έχει πολλή μικρή συμμετοχή στο παιχνίδι. Απαιτούν πολλή σκέψη, προγραμματισμό των κινήσεων αλλά και βαθιά κατανόηση των κανόνων του παιχνιδιού. Συνήθως ο παίκτης έχει να κάνει με την διαχείριση πόρων ή εργατών (πιόνια), τοποθέτηση πλακιδίων ή καρτών, έλεγχο περιοχών κλπ. Τα περισσότερα ευρωπαϊκά επιτραπέζια ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Μερικά πολύ διάσημα στην Ευρώπη είναι τα Settlers of Catan, Ticket to Ride, Carcassonne, Azul.
Μια πολύ μεγάλη υποκατηγορία είναι τα Wargames τα οποία συνδέονται άμεσα και με τον μοντελισμό, για τα οποία μπορείτε να διαβάσετε εδώ
- Κοινωνικής Επαγωγής: Τα «ντεντεκτιβικά» θα λέγαμε αλλιώς, επιτραπέζια δηλαδή που απαιτούν δεξιότητες όπως το να διαβάσεις έναν άλλο παίχτη, να συνάγεις δηλαδή συμπεράσματα από την συμπεριφορά του, να εξαπατάς τους άλλους, να υπερασπίζεις τον εαυτό σου έναντι κατηγοριών, να μπλοφάρεις. Τα παιχνίδια αυτά έχουν ως στόχο ο παίχτης ή η ομάδα του να καταφέρει να ξεσκεπάσει την αντίπαλη ομάδα, να καταλάβει που βρίσκεται στον χάρτη, να καταλάβει σε ποια μεριά ανήκει ένας παίχτης, αν είναι για παράδειγμα κατάσκοπος κλπ. Και όλα αυτά συνήθως χωρίς ζάρια αλλά με λεκτικούς «ελιγμούς» και επαγωγικές μεθόδους.
- Συνεργατικά: Τα συνεργατικά παιχνίδια είναι αυτό ακριβώς που λέει η λέξη. Όλοι οι παίχτες είναι ουσιαστικά σε μία ομάδα και προσπαθούν να νικήσουν το παιχνίδι, το οποίο έχει αυτοματοποιημένους κανόνες και συνήθως βαθμίδες δυσκολίας. Πολλά από αυτά έχουν την επιλογή ή αναγκαιότητα κάποιος παίχτης να παίζει τον «κακό», να ελέγχει δηλαδή αυτός τις επιλογές του παιχνιδιού. Ένα από τα πιο διάσημα επιτραπέζια εδώ και χρόνια ανήκει σε αυτή την κατηγορία, το Pandemic!
- Παρεΐστικα:Είναι τα επιτραπέζια που παίζονται συνήθως όταν βρίσκονται μαζί μεγάλες παρέες και θα λέγαμε μάλιστα ότι είναι τα πιο διαδεδομένα στην Ελλάδα. Είναι μικρά, γρήγορα και με πολύ εύκολους κανόνες. Δεν απαιτούν συνήθως ιδιαίτερες γνώσεις από τους παίχτες και ο βασικός τους στόχος είναι το γέλιο. Τέτοια συνήθως επιτραπέζια παίζονται πολύ εύκολα και σε καφετέριες. Κάποια από αυτά μπορεί να απαιτούν κάποιες σωματικές ικανότητες π.χ σταθερά χέρια στο Jenga ή γρήγορα αντανακλαστικά στο Jungle Speed.
- Τράπουλας: Τα επιτραπέζια που βασικό μέρος του παιχνιδιού είναι οι κάρτες. Δεν έχουν ζάρια για τον παράγοντα της τύχης αλλά κάποια ανακατεμένη τράπουλα από την οποία τραβάμε κάρτες που χρησιμοποιούμε στα χέρια μας. Εκτός από τα παραδοσιακά «καρτοπαίχνιδα», τα σύγχρονα συνήθως έχουν να κάνουν και με την κατασκευή αυτής της τράπουλας κατά την διάρκεια ή ακόμα και πριν ξεκινήσει το παιχνίδι.
Διαβάστε περισσότερα στην κατηγορία Παιχνίδια Καρτών. - Παιδικά ή Οικογενειακά: Όχι ακριβώς μια ξεχωριστή κατηγορία, είναι τα επιτραπέζια που προσελκύουν πολύ τα παιδιά και είναι εύκολο να παιχτούν με την οικογένεια. Απλοί και κατανοητοί κανόνες, φιλική ατμόσφαιρα, εκπαιδευτικός χαρακτήρας. Πολλά abstract (αφηρημένου περιεχομένου) επιτραπέζια ανήκουν σε αυτή την κατηγορία.
- Solo ή Ενός Παίχτη: Δεν έχουμε να πούμε τίποτα ιδιαίτερο για αυτά τα επιτραπέζια παρά μόνο ότι μπορούν να παιχτούν από ένα και μόνο άτομο. Πολλά επιτραπέζια συνεργασίας ανήκουν και σε αυτή την κατηγορία αλλά τα τελευταία χρόνια πολλά επιτραπέζια φτιάχνονται για μόνον αυτόν το σκοπό.
- Χαρτί & Μολύβι: Όλοι έχουμε παίξει Pictionary ή ζώα-φυτά-πράγματα όταν ήμασταν μικροί αλλά όταν σήμερα λέμε Pen & Paper εννοούμε κυρίως τα παιχνίδια διαδραστικής αφήγησης, τα λεγόμενα παιχνίδια ρόλων (RPGs).
Περισσότερα για αυτά εδώ